Op zoek naar de ware waan
5 februari 2021 • Michi Almer • WANEN
De vraag wat een waan is komt op gezette tijden terug in de psychiatrie. Het antwoord van de DSM luidt ‘een overtuiging die niet klopt, en waar hardnekkig aan wordt vastgehouden’. Daarmee is echter nog niets gezegd over hoe zo’n waan ervaren wordt. De Vlaamse fenomenoloog en psycholoog Jasper Feyaerts pleit in ‘Delusions beyond Beliefs’ voor aandacht voor juist de ervaring van wanen. Dit artikel is inmiddels geaccepteerd in het pretentieuze tijdschrift The Lancet Psychiatry. Het stond centraal tijdens het tweede P.C. Kuiperdebat, georganiseerd door de Stichting Psychiatrie en Filosofie en De Jonge Psychiater – als webinar.
Antipsychotica debat: De voorgeschiedenis
29 januari 2021 • Timo van Kempen • Antipsychoticadebat
Eigenlijk is het een uitgemaakte zaak: er bestaan andere behandelvormen voor psychose dan enkel medicatie. Dat meent zowel een grote groep cliënten als een aantal vooruitstrevende behandelaren. In Noorwegen is het recht op een medicatievrije behandeling in de wet vastgelegd en bestaat een landelijk netwerk van behandelcentra die bij psychose behandelingen aanbieden zonder inzet van antipsychotica. Is ook in Nederland de tijd rijp om medicatievrije behandelopties aan te bieden? Daarover ging het tijdens het op 6 november 2020 het door PsychoseNet georganiseerde Nationaal Antipsychoticadebat. Timo van Kempen onderzocht wat eraan vooraf ging en verkent de perspectieven. Dit eerste deel van het drieluik behandelt de voorgeschiedenis van het debat.
Gevangen in de zorg
19 januari 2021 • Joost Pieterse • ERVARINGSVERHAAL
Dit is een ervaringsverhaal over dakloosheid. Joost verbleef acht maanden aan de onderkant van de samenleving, ofwel in een GGZ-instelling in de vorm van een woonvorm voor daklozen. Hij zou er ook behandeld worden, maar raakte van de regen in de drup. Joost voelde zich gevangen in de zorg.
Borderlinepatiënt werd wereldberoemd psycholoog
8 januari 2021• Rozemarijn Esselink • BOEKEN
Marsha Linehan behoort tot de top vijf van ’s werelds meest invloedrijke vernieuwers in de psychiatrie. Zij ontwikkelde de Dialectische gedragstherapie die wereldwijd al duizenden mensen met depressieve en suïcidale gedachten heeft geholpen. Een paar jaar geleden vertelde Marsha voor het eerst in het openbaar dat zij als meisje langdurig opgenomen is geweest in een psychiatrische inrichting. In haar autobiografie vertelt ze hoe zij op eigen kracht herstelde en op basis van haar ervaringen de Dialectische gedragstherapie ontwikkelde.
Het Lezerscollectief
Samen teksten lezen helpt en inspireert. De Belgische psychiater Jan Raes is mede-oprichter van Het Lezerscollectief. Dit collectief stimuleert het samen lezen van een tekst en ontwikkelde er (in navolging van een Engels voorbeeld) een methodiek voor. Raes schreef er ook een boek over, getiteld: Samen lezen: de ultieme therapie (Lannoo Campus 2020). Reden voor Frits Spits om Raes in zijn programma De Taalstaat te interviewen (zaterdag 28 november ). Raes vertelde er inspirerend over. Reden om er in Deviant aandacht aan te besteden.
Samen een tekst lezen, het lijkt eenvoudig en mits goed begeleid is het dat ook. Ideale groepsgrootte is tot maximaal twaalf deelnemers. Onder leiding van een opgeleide (vrijwillige) taalbegeleider lezen zij samen een tekst. Het moet een zorgvuldig gekozen, sterke tekst zijn. Een die tot de verbeelding spreekt, gelaagd is, luikjes opent, vragen oproept en tot verdieping leidt. Volgens de methode is het de leesbegeleider die de tekst langzaam leest. De leesbegeleider heeft de regie. Door samen een tekst te lezen komen de deelnemers op verhaal, gaan ze zelf hun verhaal vertellen en opschrijven. Wat deelnemers oogsten? De diversiteit van lezen leidt tot een rijkdom aan ervaringen en beelden en tot een rijke oogst aan nieuwe percepties.
De werkwijze staat garant voor een uitgebalanceerde omgang met de gekozen tekst, in een veilige omgeving. Raes en andere professionals gebruiken de methode ook therapeutisch. Vlaanderen telt zo’n 160 groepen in woonzorgcentra, ziekenhuizen en in de psychiatrie.
Voor nadere informatie en een interview met Jan Raes over samen lezen: www.lezerscollectief.be
Thuis Idfa GGZ-docu’s kijken
29 november 2020 • Henk Maurits • FILM
De coronapandemie heeft ook voordelen. Je hoeft niet meer de deur uit voor een filmfestival. Ook het International Documentary Filmfestival Amsterdam (van 18 november tot 6 december) heeft van de nood een deugd gemaakt. Henk Maurits bekeek drie docu’s met thema’s uit de GGZ. Crazy, Not Insane, een intrigerend portret van forensisch psychiater Dorothy Lewis, gespecialiseerd in seriemoordenaars. A way home, waarin een filmmaakster haar moeder met Alzheimer portretteert, en The First Woman, over een vrouw die na zes jaar inrichting terugkeert in de maatschappij. De docu’s zijn komende week nog te zien tijdens IDFA.
Angst en depressie vanuit evolutionair perspectief
21 november 2020 • Michi Almer • BOEKEN
Wij mensen zijn wat onze biologische bagage betreft gevormd door een lange evolutionaire geschiedenis. Daarin zijn ongekende mogelijkheden ontstaan. Van het ontwikkelen van talen, samenwerking met ontelbaar veel anderen, tot het omvormen van onze omgeving tot de meest uiteenlopende culturen. Maar dezelfde geschiedenis heeft ons ook opgezadeld met kwetsbaarheid voor allerlei aandoeningen. Randolph M. Nesse, hoogleraar aan de Arizona State University, schreef Het nut van angst en somberheid, een boek over een evolutionaire benadering en hun betekenis voor de psychiatrie.
‘Medelijden is puur kut!’
29 oktober 2020 • Aartjan ter Haar • BOEKRECENSIE
In haar roman Erg hè! schetst Petra Jorissen met licht cynisme de ervaringen van Julia Leenaerts die tijdelijk in een revalidatiecentrum verblijft. Anders dan veel revalidanten in Olympiade, is Julia opgegroeid met een beperking. Dat maakt dat ze met een aangename distantie haar eigen situatie en die van de mensen om haar heen bekijkt. Kern van het boek is telkens weer de vraag: welke rol speel je als mens met een beperking?
Psychose behandelen zonder medicatie?
19 oktober 2020 • Timo van Kempen • ANTIPSYCHOTICADEBAT
Is het wenselijk om wettelijk vast te leggen dat mensen met een psychose mogen kiezen voor een behandeling zonder medicatie? Antipsychotica staat in Nederland prominent in de richtlijn voor behandeling van psychoses. Anders is het gesteld in Noorwegen. Daar bestaat sinds 2015 het recht op niet-medicamenteuze behandeling van psychose. Is het tijd dat Nederland volgt? Op 6 november wordt hierover van gedachten gewisseld tijdens het Nationale Antipsychotica Debat. Deviant sprak met Michèle Bijlefeld, een van de initiatienemers van het debat.
Traumatische ervaringen zijn als voetafdrukken in nat cement
15 oktober 2020 • Veronique Huijbregts • PSYCHOTRAUMA
Nog te vaak blijven trauma’s als achtergrond van psychisch, sociaal en fysiek leed buiten beeld. Zo bleek ook op het landelijke symposium Psychotraumatisering 2020, afgelopen 3 oktober. Dat traumatische ervaringen door chronische stress waarmee ze gepaard gaan epigenetische schade in het DNA teweegbrengen, was bekend. En dat PTSS, ook complexe, goed behandelbaar is vernam ik tijdens dit symposium.