The Outrun: strijd tegen drank
9 december 2024 • Henk Maurits • FILMRECENSIE
Zelden zag ik een film waarin de strijd tegen de drank zo goed verbeeld wordt als in The Outrun. Dat komt omdat het scenario geschreven is door een vrouw die zelf door haar alcoholverslaving op de bodem van de put terecht kwam en die op haar dertigste alles kwijt was door de drank. Amy Liptrot schreef er aan de hand van haar dagboeken een autobiografische bestseller over en zag haar eigen destructieve verleden tot leven komen in de rol van Saoirse Ronan in de film The Outrun.
Aangrijpend
Het leven van Rona is als een worsteling in de branding van de zee. Een gevecht met de golven die je steeds weer terugslaan in de strijd om een vluchtweg naar een kalme zee. Voor filmmaakster Nora Fingscheidt is de metafoor van de wilde zee en het gevecht met de elementen een vaste constante in de film. Niet zo gek omdat het leven van Rona zich voor een groot deel afspeelt op een van de afgelegen Shetland Islands ergens voor de kust van Schotland.
Orkney is het eiland waar schrijfster Amy Liptrot opgroeide, op de schapenboerderij van haar vader, waar ook een deel van de film is opgenomen. Een ruige omgeving waar de wind vrij spel heeft en de natuur het leven bepaalt van de eilandbewoners. Een hard leven op een relatief klein eiland met niet meer dan enkele tientallen bewoners. Cameraman Yunus Roy Immer, die in 2019 een Zilveren Beer won op het filmfestival van Berlijn met zijn debuutfilm ‘System Sprenger’, kon zich helemaal uitleven en zorgde voor indrukwekkende beelden ter illustratie van de stemmingswisselingen van Rona.
Speelbal
Nora Fingscheidt koos bij het vertellen van het levensverhaal van Rona voor een non-lineaire structuur, waarbij je – als een speelbal van de golven – heen en weer wordt geslingerd tussen heden en verleden. Tussen het spartaanse leven op het eiland en het zo mogelijk nog zwaardere leven in de stad Londen, waar Rona ten onder gaat aan de drank. Dat begint al vrijwel direct in de eerste scène wanneer Rona in Londen met geweld uit de kroeg wordt gezet.
In een flash-back zien we haar tien jaar eerder aan het werk op de schapenboerderij van haar vader om vervolgens weer een sprong in de tijd te maken naar het heden, waarin ze een intakegesprek heeft in een alcoholkliniek op het eiland Papay. Daar gaat ze werken bij de Vogelbescherming en vindt rust in “Rose Cottage”, een vogelspothuisje op de klifs, waar ze zich vereenzelvigt met de zee en de natuur. 
De beelden van het eiland worden afgewisseld met beelden van het stadsleven in Londen waar Rona naar toe ging om te studeren en te werken in een laboratorium, maar zichzelf door de drank de vernieling in werkte. De Britse actrice Saoirse Ronan weet een angstaanjagend geloofwaardige alcoholiste neer te zetten, die vecht tegen zichzelf en de drank. Op zoek naar houvast, die ze onder meer probeert te vinden bij een vriend, in een afkickcentrum, of bij de Anonieme Alcoholisten op het eiland waar ze vandaan komt.
Reflectie
Af en toe wordt de film als het ware even stilgezet, waarbij Rona met een inner-voice reflecteert op alcohol en verslaving. Maar de wat filosofische teksten die de film larderen gaan bijvoorbeeld ook over de talrijke vliegbewegingen boven het eiland, de sterren aan de hemel, of de boten op de zee. Bespiegelingen die even wat lucht geven en rust brengen in de chaos van haar leven dat, zo blijkt gaandeweg in de film, sterk is beïnvloed door de situatie van haar vader. Een man met een bipolaire stoornis, die af en toe Rona’s leven en dat van haar moeder volledig op zijn kop zetten.
En nog steeds vraagt hij om haar aandacht. De ene keer vindt ze hem in een desolate, depressieve toestand in zijn stacaravan bij de boerderij, of ze krijgt een paniekerig telefoontje, waarin hij haar verwijt dat hij omsingeld is door politie en dat dat haar schuld is. Zijn vrouw kon er al eerder niet meer tegen en is van hem gescheiden. Zij heeft haar toevlucht gezocht bij god en bidt ook geregeld voor Rona, die daar totaal geen boodschap aan heeft.
Rona wil het per se zelf redden, met behulp van de afkickkliniek en met lotgenoten bij de AA. Daar lucht ze haar hart en zegt ze eerlijk dat ze niet gelukkig kan zijn zonder drank. Toch weet ze steeds langer nuchter te blijven. Een lotgenoot spreekt haar moed in en weet precies te vertellen hoeveel jaar, maanden en dagen hij al nuchter is, om te besluiten met: “Makkelijk wordt het nooit, maar wel minder hard.”
The Outrun. Nora Fingscheidt, GB/Dld., 2024, 118’, speelfilm. Première 7-11-2024. Te zien in de filmhuizen.