Als het geheugen steken laat vallen
13 augustus 2024 • Henk Maurits • FILMRECENSIE
Memory is een film over mensen met een haperend geheugen. We hebben er op zijn tijd allemaal wel eens last van, zeker als je ouder wordt. Ernstig is het als je rond je vijftigste al begint te dementeren, zoals Saul in de film Memory. Maar het geheugen kan je ook op een andere manier parten spelen: herinneringen die niet meer kloppen of die bewust worden verdrongen omdat ze te pijnlijk zijn. Dat is wat in Memory gebeurt: proberen te ontkomen aan de schaduwen uit het verleden.
Losse eindjes
De Mexicaanse regisseur Michel Franco schreef zelf het script voor Memory en maakt het de personages in de film, en ook de kijker niet gemakkelijk. Je voelt van meet af aan de spanning van een onderhuids drama, maar net als je denkt er greep op te krijgen, voegt Franco weer een nieuw, onverwacht element toe of laat het aan de kijker zelf over om het verhaal in te vullen. Dat leidt tot verschillende losse eindje, met aan het eind toch nog een verhelderende ontknoping.
De twee protagonisten in de film zijn Saul en Sylvia, twee mensen die allebei te maken hebben met mentale problemen. Saul is een vijftiger met dementie, die wordt opgevangen in het gezin van zijn broer omdat hij niet meer op zichzelf kan wonen. Sylvia - een geweldige rol van Jessica Chastain - is een alleenstaande moeder, met een thuiswonende dochter van 14, met een baan als maatschappelijk werkster in een dagcentrum voor verstandelijk gehandicapten.
Ontmoeting
Direct in het begin van de film wordt al duidelijk dat Sylvia kampt met een alcoholverleden. Ze wordt geïntroduceerd als deelnemer aan een groepsbijeenkomst van de AA. Later horen we dat ze al 13 jaar ‘clean’ is, maar nog wel labiel. Er is iets gebeurt in het verleden wat voor een trauma heeft gezorgd, waardoor ze een moeilijke tienertijd heeft gehad en mannen wat op afstand houdt. Vanuit dat verleden heeft ze ook een getroebleerde relatie met haar moeder en is overbezorgd voor haar eigen tienerdochter Anna, die uit wil gaan en nieuwe dingen ontdekken.
Het verhaal begint met de ontmoeting van Sylvia en Saul op een reünie van school. Sylvia zit er wat verloren bij, maar als Saul bij haar komt zitten stapt ze vrijwel direct op. Hij volgt haar op afstand naar huis en de volgende morgen vindt ze hem verregend en verkleumd voor haar voordeur. Waarom hij haar gevolgd heeft weet hij niet en blijft een van de raadsels van de film. Sylvia begrijpt wel dat hij hulp nodig heeft en laat zich overhalen om hem af en toe als een soort ‘maatje’ gezelschap te houden. Samen wandelen, film kijken, in de gaten houden dat hij geen gekke dingen doet.
Herinneringen: verloren of vertekend
Tijdens een wandeling bedenken ze dat ze elkaar van de middelbare school moeten kennen. Hij weet het niet, maar zij beweert keihard dat ze op haar 12de door hem seksueel misbruikt is. Saul weet van niets door zijn geheugenstoornis, maar later blijkt dat ook het geheugen van Sylvia haperingen vertoont. De beschuldigingen worden weerlegt, maar als kijker blijf je toch je twijfels houden. Regisseur Michel Franco speelt daar een geraffineerd spel mee en voedt de gedachte door de relatie tussen Saul en Sylvia’s 14-jarige dochter steeds closer te maken. Hij zal toch niet? Denk je op een gegeven moment zelfs.
Wel voorspelbaar is dat de ‘maatjes’ in de loop van de film geliefden worden en Saul bij Sylvia intrekt. Dit tot woede van Saul’s broer, die erop wijst dat Saul zich daarmee niet aan afspraken houdt. Sylvia is de gebeten hond en komt nog meer onder vuur te liggen als haar eigen moeder op het toneel verschijnt. Die maakt zich zorgen over kleindochter Anna en wil niet dat die dezelfde kant op gaat als Sylvia die als tiener ontspoorde en onhandelbaar werd. Maar in een confronterend finale blijken de zaken toch wat anders te liggen dan Sylvia’s moeder het doet voorkomen en mag de kijker zelf de keuze maken wie en wat hij wel of niet gelooft.
Memory. Michel Franco, Mexico/USA, 2023, 103 min., speelfilm. Première 1-8-2024. Te zien in de filmhuizen.