De can-do methode
4 december 2016 • Petra Jorissen • PARTICIPATIEKLINIEK
In een leegstaande vleugel van een Brabants verpleeghuis zijn zes vertrekken ingericht als simulatieruimte. Verzorgenden en verpleegkundigen kunnen hier aan den lijve ervaren hoe het is om oud, ziek en zwak te zijn. Alles in de hoop op betere en efficiëntere zorg. Naam van de vleugel: De Participatiekliniek. Petra Jorissen dacht erover na en ontdekte een niche. Ook professionals in de psychiatrie kunnen simulerend leren.
Nooit meer ongeduldig
Ze waren reuze veel wijzer geworden, de deelnemers die meegedaan hadden aan de training. Daar waren ze het unaniem over eens. Leerling-verpleegkundige Eva kon er nog niet over uit: hoe het toch mogelijk was om dag-dag-uit in zo’n duisternis te leven. Oké, ze zag tijdens de training een beetje verschil tussen donker en licht. Maar wat kon een mens nog doen als ie zo moest leven?
Ook afdelingshoofd Bernd was er stil van. Zowel zijn been- als armspieren deden pijn nu hij weer gewoon kon lopen en andere dagelijkse dingen doen. En dan was er Aysa, ziekenverzorgster in opleiding, die verpletterd leek door haar leven in algehele stilte van maar liefst vierentwintig uur. Echt, vierentwintig uur! My, o, my, op die manier hoopte ze die nooit meer mee te hoeven maken.
Ze waren het er grondig over eens na de training. Nooit en nooit zouden ze nog ongeduldig zijn als ze een oudere cliënt moesten verzorgen of begeleiden. Altijd zouden ze eerst tot tien tellen, diep ademhalen, heel goed luisteren naar wat de cliënt te zeggen had en pas dan tot handelen overgaan. Handelen zoals de cliënt – of het nu een lichte dan wel een zware zorgvrager was – dat wilde. Uiteraard.
Een daverend succes
‘Ja, nu pas beseffen ze hoe erg het is, oud-zijn en gebrekkig’, aldus Juliette, bedenkster van de training, bedoeld om werkers in de zorg te laten ervaren hoe het is om bijvoorbeeld oud en blind te zijn. Dat laatste door 24 uur geblinddoekt op de afdeling te leven. Of, in het geval van Bernd, die 24 uur met loodzware gewichten aan armen en benen over de afdeling gesjouwd had en nu wist hoe het was als je niet meer vooruit kon. Eigenlijk was het geen training, maar vooral een kwestie van intens ervaren van hoe, eh ja, eh... de staat van ouderdom dus. ‘Ze hebben lijfelijk geparticipeerd in oud-zijn en daar kan verder niks, geen boek, geen film, geen gesprek of training tegenop.’
Juliette stond te stralen toen de deelnemers hun getuigschrift kregen met de speciale kwalificatie: Ervaringsdeskundige XTRA+. Dat de eerste activiteit van de nieuwe Participatiekliniek meteen al zo’n daverend succes was, was meer dan ze had durven dromen.
Hoe ze dat zo snel voor elkaar gekregen had, vroeg ik haar. ‘Kwestie van co-creëren’, antwoordde ze ferm, de pauwblauwe naaldhak van haar rechterschoen stevig in het hoogpolig tapijt plantend. ‘Wij met onze hands on mentaliteit gaan steeds via would be nice en can-not, linea recta naar can-do. Dat werkt!'
Met de DSM op tafel
Na drie glaasjes wit vertrouwde ze me andere snode plannen toe. ‘Weet u, er is na deze training zoveel ruimte om te creëren in mijn hoofd ontstaan dat ik nieuwe simulatieplannen heb. Deze keer met betrekking tot de problematische geest.‘ Ze leek verguld met haar eigen beschaafde omschrijving.
Met de DSM-5 op tafel was ze aan het ontwerpen geslagen. De XTRA+ ervaring van de major depressive disorder, die van de social anxiety disorder en die van de paranoid schizophrenia waren al klaar. Om deelnemers lijfelijk te laten participeren in een major depressive disorder had ze het volgende idee. Elastiek. Lange, brede banden elastiek had ze op verschillende plekken van de trainingsruimte vast laten zetten met keilbouten. Deelnemers kregen het andere eind van die elastische banden om hun armen en benen en moesten daarmee 24 uur lang allerlei bewegingsopdrachten doen. ‘Tsja, een ernstige depressie haalt je neer hè,’ zei ze ter verduidelijking.
Of ze dan nooit van ervaringsdeskundige medewerkers gehoord had? ‘Oh, u bedoelt die zelf eh...., ja, ja. Veel te ingewikkeld allemaal. Wij kiezen niet voor niks voor de can-do-methode. Wel zo efficiënt!’
Beeld: Shawn Coss, 'Major Depressive Disorder'