Een zus met anorexia
2 september 2016 • Henk Maurits • FILMRECENSIE
Psychische problemen van ouders kunnen een gezin vaak volkomen ontregelen. En omgekeerd kunnen pubers met psychische problemen hun ouders tot grote wanhoop brengen. Zoals in de film My Skinny Sister, een bekroonde jeugdfilm waarin anorexia nervosa voor problemen zorgt in een doorsnee Zweeds gezin. Filmmaakster Sanna Lenken had er in haar jeugd zelf mee te maken en putte uit eigen ervaring in dit zeer geslaagde portret van twee zussen van wie de oudste een eetstoornis ontwikkelt.
Lelijke eendje en mooie zwaan
Katja is in alle opzichten een bevoorrecht meisje. Ze is aantrekkelijk, populair, slank en een succesvolle kunstschaatser. Daar kan haar veel jongere zus Stella van 11 niet aan tippen, want die is niet zo knap, een beetje dik en houterig op de schaatsen. Het lelijke eendje versus de mooie zwaan. Desondanks probeert Stella zoveel mogelijk op haar oudere zus te lijken. Ze is gebiologeerd door Katja en gedraagt zich als een ‘copycat’, zelfs als haar zus op een gegeven moment vreemd gedrag vertoont.
Dat begint als Katja opeens geen chips meer wil en dan door Stella betrapt wordt als ze ’s nachts stiekem de weggegooide chips uit de afvalbak vist. Het wordt van kwaad tot erger als ze steeds minder wil eten en Stella haar opnieuw betrapt bij een etentje in een restaurant waar ze in de wc haar eten staat uit te kotsen. Stella schrikt zich een ongeluk, maar Katja snoert haar direct de mond en dreigt later zelfs met zelfmoord als ze er met iemand over praat.
Vanaf dat moment vormen de zussen samen een bondje, al wordt de geheimhouding voor Stella een steeds groter moreel dilemma. Zeker als ze ziet hoe haar zuster langzaam maar zeker verder verzwakt en flauwvalt op het ijs. Ze is bang dat Katja er onderdoor gaat en klampt ten einde raad op school een juf aan met wie ze praat over haar zuster. Daarna licht ze haar ouders in en gaat het balletje rollen, dat voor Katja eindigt in een gespecialiseerde kliniek.
Subtiele aandacht voor anorexia
Filmmaakster Sanna Lenken is er in geslaagd om op een subtiele en indirecte manier aandacht te vragen voor anorexia nervosa. Een ziekte waar volgens Lenken tien procent van de vrouwen in Zweden mee te maken heeft (gehad). Zij zegt een portret te hebben willen maken van een jonge vrouw die moeite heeft met de idealen en de hoge verwachtingen waar ze aan moet voldoen: in dit geval een succesvol kunstrijdster worden. Dat stelt hoge eisen aan haar, maar ook aan de familieleden om haar heen.
Lenken stelt niet kunstrijdster Katja centraal in de film, maar we kijken naar haar door de ogen van haar jongere zuster Stella. Daarmee voegt ze een dimensie aan de film toe en betrekt zo het hele gezin bij de problemen van Katja. Niet alleen de anorexia is een probleem, maar ook de gewetensproblemen waar Stella mee te kampen krijgt en hoe je als ontluikende puber je eigen weg moet zien te vinden zonder je zus.
Kristallen Beer
Daarbij hanteert de filmmaakster af en toe de lichte toets om de film niet topzwaar te maken. Zo is de 11-jarige Stella stiekem verliefd op de coach van Katja en wordt dit op een grappige manier uitgewerkt in de film. Stella deinst er ook niet voor terug om ‘voor de grap’ een vriendje met Katja te laten bellen met de mededeling dat ze naar kots stinkt en doodgaat als ze niet eet. Zo worden op speelse wijze serieuze zaken aan de orde gesteld en tussen de regels door boodschappen gegeven waar een eetstoornis toe kan leiden.
My Skinny Sister is geen dagelijkse kost voor de bioscoop, maar wel een film die tot de verbeelding spreekt. Dat bleek onder meer op het afgelopen festival in Berlijn, waar de film de Kristallen Beer won, de eerste prijs van de jongerenjury. En daar zal zeker het acteren van de beide ‘zussen’ in de film toe hebben bijgedragen. Om te beginnen Katja, die gespeeld wordt door de populaire jonge Zweedse zangeres Amy Diamond, maar vooral ook door het debuut van de 11-jarige Rebecka Josephson als Stella. Die heeft het acteren overigens niet van een vreemde, want haar grootvader is niemand minder dan Erland Josephson, een van de beroemdste Zweedse acteurs uit de tijd van Ingmar Bergman.
My Skinny Sister draait sinds 25 augustus 2016 in de Nederlandse filmhuizen.