Zomeruniversiteit Psychoanalyse juli 2016

10 juni 2016 • Jan Verhaegh • AGENDA

sofa

Van 4 tot 8 juli vindt in de Amsterdamse Oudemanhuispoort de derde Summer University Psychoanalyse plaats voor studenten en andere geïnteresseerden. De psychoanalyse is min of meer verdwenen uit de opleidingen psychologie en psychiatrie. Jammer, want de psychodynamische benadering van de psychoanalyse kan een belangrijk tegenwicht zijn voor het doorgeschoten medisch-biologisch denken. Ik woonde de vorige Zomeruniversiteit bij en die was zeer de moeite waard.

Psychoanalytici als ervaringsdeskundigen
De psychoanalyse blijkt in feite een product van ervaringsdeskundigen te zijn. Niet alleen omdat iedere analyticus in de zogenaamde leeranalyse de behandeling waarin hij of zij zich wil bekwamen zelf moet ondergaan, maar ook omdat de grondleggers van de psychoanalyse, Freud en Jung voorop, eigen problemen hadden die ze wilden begrijpen en oplossen. De theorieën die zij ontwikkelden gingen dus niet alleen over andere mensen maar even zo goed over henzelf.

Cultuur- en maatschappijkritiek
En omdat het psychoanalytisch denken gevoed wordt door eigen ervaringen die op hun beurt beïnvloed worden door de omringende wereld en de relaties met andere mensen, hebben veel psychoanalytici een kritische belangstelling voor cultuur en maatschappij.

FreudTerwijl de psychoanalyse in de ggz vrijwel verdwenen is, is zij in filosofie, cultuur en geesteswetenschappen nog steeds springlevend: de filosoof Slavoj Zizek, die zich heeft laten inspireren door psychoanalyticus Lacan, heeft ongeveer vijftig boeken op zijn naam staan en is zo populair dat toen hij in 2015 een lezing kwam geven in Amsterdam de kaarten binnen acht minuten uitverkocht waren. De Vlaamse Paul Verhaeghe, ook al Lacaniaans analyticus, schreef een aantal populaire en degelijke boeken over de psychische gevolgen van neoliberaal beleid. Hij raadde de aanwezigen tijdens de Summer University 2015 aan de kritiek van Marx op de economische verhoudingen nog maar eens te bestuderen.

Ook andere sprekers van de vorige editie gingen in op maatschappelijke kwesties. Zo waren er verschillende bijdragen van en over vrouwelijke analytici die de patriarchale cultuur bekritiseerden die ook een deel van het psychoanalytische denken besmet heeft. Willem Heuves had het over de verantwoordelijkheid die wij zouden moeten nemen voor de toekomst van de aarde en Wouter Gomperts over de verdringing van het verleden van kolonialisme en slavernij dat gepaard gaat met racisme in de huidige Nederlandse samenleving en de rol die dit speelt in de reactie op vluchtelingen en migranten.

Een aanrader
Verder was er uiteraard ruim aandacht voor de psychoanalytische therapie, ook voor mensen met psychosen, persoonlijkheidsstoornissen of trauma’s en voor jonge kinderen en adolescenten. En ook de manier waarop het onbewuste, dat waar geen woorden voor zijn en wat niet gezegd kan worden, expressie vindt in het werk van kunstenaars kwam aan bod. De meeste sprekers hadden de gave hun verhaal boeiend te vertellen, waardoor deze zomeruniversiteit een heus esthetisch genoegen was. Ik vond het prachtig en kan iedereen van harte aanraden om in de zomer van 2016 erbij te zijn.

Klik hier voor brochure met meer informatie
Aanmelden: www.psychoanalysesummer.nl

REACTIE
Naar aanleiding van het kopje ‘Psychoanalytici als ervaringsdeskundigen’ (Deviant website, 17 juni 2016) het volgende:

Fijn is de toenemende waardering voor ervaringsdeskundigheid, zoals onder meer blijkt uit het feit dat al meer hulpverleners uit de kast komen. Zie recent de verhalen van Tom van Wel, Femke van Nistelrooy, Ron van Stiphout, Jeroen Muller, Jim van Os, Jules Tielens en Clara Koek. Volgens Deviant waren Freud en Jung ook ervaringsdeskundigen. Dat professionals hun ervaringen met psychisch lijden publiek maken, helpt vast wel om de wij-zij-kloof te verkleinen en stigmatisering tegen te gaan. Maar laten we oppassen met het over één kam scheren van deze ervaringen door ze alle onder de noemer van ervaringsdeskundigheid te brengen. Immers, het getuigt van respectloosheid jegens mensen die in de isoleercel/de goot hebben gelegen, de dood in de ogen hebben gezien, psychotisch zijn geweest en verslaafd zijn (gemaakt) aan psychofarmaca.

Siepje Drees (ex ambulant cliënt en psycholoog)