Open Dialogue komt ook naar Nederland

11 mei 2016 • Peter • ERVARINGSVERHAAL

Will Hall

In Finland werken ze er al decennia mee bij cliënten met psychosegevoeligheid: de methode van de Open Dialogue. De omgeving van de cliënt wordt intensief bij de behandeling betrokken en er wordt zo min mogelijk medicatie gebruikt. De resultaten zijn spectaculair, maar vreemd genoeg negeerde de rest van de wereld tot dusver dit succesverhaal. Daar lijkt nu verandering in te gaan komen.

Revolutionair
Een paar maanden geleden sprak Will Hall (zie foto), ervaringswerker, coach en raadsman uit de Verenigde Staten, in het Amsterdamse AMC over de Open Dialogue-methode die in het Noorden van Finland is ontwikkeld. Dat gebied had een van de hoogste percentages van mensen met psychosegevoeligheid in de wereld. Sinds er met Open Dialogue wordt gewerkt is dat percentage drastisch afgenomen.

Wat Will Hall vertelde klonk best wel revolutionair. De Finnen kijken heel anders tegen psychosegevoeligheid aan dan wij hier doen. Ze zien het niet als een psychische aandoening in de hersenpan van een cliënt, maar als een sociaal fenomeen of probleem. De gevoeligheid ontstaat in de interactie tussen mensen, in sociale interactie. De Open Dialogue-methode betrekt dan ook de hele omgeving van de cliënt bij de behandeling. Bovendien heeft de cliënt vanaf het eerste moment van interventie steeds met dezelfde hulpverleners te maken. Dus niet een intake met die, dan weer een gesprek met een ander, dan een psychiater en dan weer een psycholoog. Nee, van het begin af aan zijn het steeds dezelfde hulpverleners die komen helpen.

Cultuuromslag
De behandeling bestaat uit gesprekken waarbij de cliënt, zijn of haar netwerk en de hulpverleners aanwezig zijn. Er wordt haast geen medicatie voorgeschreven, en voor zover dat toch gebeurt, worden de voor- en nadelen met alle betrokkenen besproken. Dat geldt ook voor andere stappen die genomen worden. Er gebeurt niets waar de cliënt zelf niet bij is en mee instemt. De methode schijnt het best te werken bij cliënten die nog in een psychose zitten, of net daaruit komen. En ze schijnt wonderen te verrichten.

Will Hall is druk bezig om de Open Dialogue-methode ook in Amerika van de grond te krijgen. Hij ziet dit als deel van een cultuuromslag die er moet komen. Het is nog niet zo lang geleden dat homoseksualiteit als ziekte gezien werd die in de DSM stond. Door de strijd van de homobeweging is dit veranderd. Op dezelfde manier zullen mensen die anders denken en voelen dan de meerderheid zich moeten verenigen in een ‘mad’- emancipatiebeweging en strijden voor gelijke rechten. Dan zullen uiteindelijk ook psychosegevoeligheid en manische depressiviteit uit de DSM verdwijnen.

Trauma als oorzaak
In mijn enthousiasme postte ik een bericht hierover in het Engels in de madstudiesgroep. Een aantal cliënten viel meteen over me heen. Ik zou het leed van mensen met een psychische kwetsbaarheid bagatelliseren. Maar ik denk echt dat de Finnen gelijk hebben en dat psychosegevoeligheid samenhangt met problemen in de sociale sfeer. Door conflictsituaties tussen mensen kunnen dit soort kwalen gaan opspelen. Dat bleek ook weer tijdens een college over het door Marius Romme ontwikkelde stemmeninterview, bij de Hogeschool van Amsterdam, waar ik als ervaringsdeskundige bij betrokken ben. Bij twee van de drie ervaringsdeskundigen die als proefkonijn het stemmeninterview lieten afnemen door de studenten, lag toch een trauma uit de jeugd aan de basis van de psychische klachten.

Zelf heb ik niet zo'n duidelijke traumatische ervaring meegemaakt. En bijna voel ik me er schuldig over dat ik toch psychische klachten heb, terwijl de problemen die ik in mijn adolescentie had, peanuts zijn vergeleken met de traumatische ervaringen van deze twee andere ervaringsdeskundigen. Dat is natuurlijk onzin. Het is bijvoorbeeld bekend dat kinderen die naar een ander land en andere cultuur emigreren op jonge leeftijd, net zo goed problemen kunnen krijgen als mensen die bijvoorbeeld een oorlogstrauma of misbruiktrauma hebben. Dat de problemen die mensen zoals ik tijdens hun jeugd of adolescentie hadden wat subtieler waren, wil nog niet zeggen dat je ze mag bagatelliseren of dat ze geen betekenis hebben voor je latere leven.

Reïncarnatie in verkeerde familie
Het is belachelijk dat er nog steeds gedacht wordt dat psychische problemen komen door een disfunctioneren van de hersenen, terwijl duidelijk is dat er sociale factoren zijn die een veel grotere rol spelen.

Vandaag vertelde iemand mij nog dat het ligt aan een reïncarnatie in een verkeerde familie, die eigenlijk niet bij je past. Dat is weer een heel andere visie. En liefde zou volgens haar de manier zijn om te genezen. Terecht vroeg zij zich af of hulpverleners die liefde wel kunnen geven. Misschien nog niet. Maar wellicht is de Open Dialogue-methode al een stap in de goede richting. Bij psychiatrisch centrum De Brouwerij van Jules Tielens in Amsterdam willen ze nu ook aan de gang met de Open Dialogue-methode en dat vind ik een heel goede ontwikkeling.

Meer weten?
Op YouTube is een film te zien van Daniel Mackler uit 2011 over de Open Dialogue-methode in Finland, klik hier

In het tijdschrift Participatie en Herstel verscheen recent een artikel van Jan van Blarikom over de methode, klik hier