Ziektewinst?

14 april 2014 • Marlieke de Jonge • BEELDVORMING EN STIGMA

Marlieke de JongeWat is er het voordeel van om lichamelijke of psychische aandoeningen tot een ziekte te bestempelen? In Deviant 79 betoogde Gee de Wilde dat verslaving ten onrechte een ziekte wordt genoemd; bijna iedereen is tenslotte wel ergens aan verslaafd. En het ziektelabel kan leiden tot slachtofferisme. In Deviant 80 stelde Alie Weerman, docent/onderzoeker verslavingskunde, dat verslaving in de zin van ontwrichtende afhankelijkheid wel degelijk een ziekte is. In onderstaande column reageert Marlieke de Jonge op de discussie. Het ziektebegrip heeft nare bijwerkingen, is haar ervaring.

Geen ziekte-inzicht
ls ziekte niet meer is dan een toegangskaartje voor de gezondheidszorg, heb ik er weinig problemen mee. Ik ben graag ziek als ik griep heb. Dat gaat namelijk over. Liefst ga ik ziek naar mijn werk, want klagen tegen de muren geeft weinig bevrediging. Dus na een halve dag algehele malaise hijs ik me op mijn Trike en dobber richting werkplek en collega’s om flink te zeuren over hoe zielig ik wel niet ben. Dat is mijn recht als patiënt: ik lijd.

Ik lijd omdat ik weet dat het voorbijgaat, omdat er helpende pilletjes voor zijn en begrip.

Bij een handicap(-kluwen) is dat anders. Het gaat niet over, ontwricht je leven, je wordt er elke dag (on)geregeld mee geconfronteerd en begrip voor je ‘ziekte’ diskwalificeert je als medemens.

Defect exemplaar
Het ziektebegrip heeft veel schadelijke bijwerkingen voor het toegeschreven slachtoffer zelf:

 • Een veroordeling tot defect exemplaar van de menselijke soort, levenslang. Invalide, beperkt, chronisch ziek... Nooit goed genoeg als jezelf.

• Het onteigent en reduceert tot ‘problematiek op pootjes’. De beleving en betekenisgeving ben je kwijt aan (ervarings)deskundigen en andere media-surfers/tv-kijkers.

• Eigen verantwoordelijkheid ben je kwijt. Jij kunt er niks aan doen, het is je ziekte/verslaving.

• Het pikt onnodig veel ruimte in. De patiëntenrol domineert alle andere rollen waar elke burger gewoon over beschikt.

• Bij het zoeken naar werk, woonplek, contacten etc. blijkt niemand op een patiënt te zitten wachten. En terecht, volgens mij.

• Het neutraliseert maatschappelijke misstanden. De bron van mijn verslavingscarrière ligt duidelijk in onmogelijke omstandigheden en beschadigde grote mensen die me nodig hadden als speelgoed en aanvullende persoonlijkheid. Niet-eten was mijn onmachtige woede, geen zomaar-ziekte, een splitssysteem overlevingsnoodzakelijk, psychoses laatste zelfbescherming.

Het ziektebegrip zwijgt alle eigen betekenisgeving stil.

Op een dwaalspoor
Mijn familie is/was altijd zeer gehecht aan mijn psychiatrische diagnoses (in minstens zeven varianten). Mij heeft die diagnostiek lang op een dwaalspoor gehouden. Maar natuurlijk mag iedereen de voor- en nadelen anders wegen.

Intussen ben ik nog steeds patiënt in de psychiatrie, bij het Centrum voor Integrale Psychiatrie van Lentis, en daar heb ik echt geen ziekte-inzicht voor nodig. Een enigszins passende DBC (diagnosebehandelcombinatie) voor de verzekeraar voldoet. Mijn psychiater en ik gaan voor effectmeting om gebruik van gemeenschapsgelden te verantwoorden. Dus met het toegangskaartje voor de Efteling valt het ook wel mee, tegenwoordig.

Marlieke de Jonge
Praktiserend patiënt en stafmedewerker Empowerment bij Lentis